اقبال واحدی با بیان اینکه مشکل اصلی در خصوص فرهنگ کتابخوانی متوجه متولیان است و نه مردم، «اینترنت» را عامل تنبلی مردم می‌داند و معتقد است: چون مخاطب اصلی کالاهای فرهنگی، مردم هستند باید مسائل مورد نیاز جامعه را در قالبی مردم پسند و کارا، تولید و عرضه کرد و البته اصلا منظورم این نیست که همیشه آن چه حداکثر مردم می پسندند، درست و مناسب است.
وقتی با سیدمحمدعلی «اقبال» واحدی، مرد همیشه خندان سیما و هد‌هد صبای جاده های ایران، به صرف کتاب، همسفر شدیم، دانستیم که کوله بار خواندنی هایش پُر است از تاریخ و تمدن و خاطره و جغرافیا. «تاریخ شهرهای مختلف، به شدت مرا جذب می کند. همان طور که سفر، لازمه ارتباط با فرهنگ های مختلف و در دست گرفتن دوردست هاست؛ مطالعه و سفر به لا به لای سطرهای سیاه و صفحه های سفید نیز همین مزیت و ویژگی را در بر دارد بنابراین همیشه سعی می کنم ابتدا از جاده کتاب به حال و هوای تاریخی و جغرافیایی مقصد مورد نظرم سفر کنم و سپس راهی شوم اتفاقا آخرین کتابی هم که به دلیل سفری که پیش رو داشتم خواندم، راجع به تاریخچه سیستان و بلوچستان بود.»
گوشه تاخورده تاریخ و جغرافیای آقای مجری
واحدی که به قول خودش، دائرة‌المعارف شهرها و ناشناخته های ایران است، در گفتگو با خبرآنلاین اضافه می‌کند: من به تاریخ و مباحث روانشناسی خیلی علاقمندم بنابراین بسیاری از کتاب هایی که به تاریخ صد سال اخیر کشورمان مربوط می شوند را با دقت مطالعه می کنم و معمولا هم کتابی را بیش از یک بار نمی خوانم چون غالبا آن قدرنظرم را جلب نمی کند تا شوق دوباره خواندنشان در من برانگیخته شود. البته مطالب مهم را علامت گذاری و فیش برداری می کنم تا اگر دوباره نیاز شد به آن ها مراجعه کنم. وی با خنده ادامه می دهد: گاهی هم گوشه صفحات را تا می کنم تا سریع تر بتوانم مطلب مورد نظرم را بیابم.
این مجری و تهیه کننده با سابقه برنامه های تلویزیونی، می‌گوید: چون بیشتر سر و کارم با فیلم و تصویر است معمولا کتاب ها و نشریات مصور بیش از سایر آثار مکتوب، جذبم می کنند لذا در کنار کتاب هایی چون «تاریخ سیاسی تشیع تا تشکیل حوزه علمیه قم» نوشته روح الله حسینیان، 2 جلد «روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی» اثر باقر عاقلی، «خاطرات و اسناد سپهبد حاجعلی رزم آرا» و « جنبش جنوب ایران» که اخیرا خوانده ام و مطالعه شان را به شما و مخاطبانتان هم توصیه می‌کنم، فصلنامه های تخصصی تاریخ معاصر ایران که عکس های بسیار زیبایی دارد را نیز همواره تهیه می کنم.
اینترنت جای کتاب را نمی‌گیرد
واحدی 54 ساله که فارغ التحصیل کارگردانی با گرایش جامع فیلم سازی است با اشاره به تاثیر ابزارهای ارتباط جمعی نوین بر کتاب و کتابخوانی در ادامه گفت: دسترسی سهل الوصول به انبوه منابع و داده ها از طریق اینترنت و با یک کلیک، تنبل‌مان کرده و باعث شده تا از کتاب فاصله بگیریم و دور شویم لذا حتی خود من نیز با وجودی که همواره معتقدم نباید به خاطر تلویزیون و دیگر رسانه های سمعی و بصری، کتاب را فراموش کنیم، ابتدا برای یافتن اطلاعات مورد نیاز سفرهایم به سراغ اینترنت می روم و خوراک تحقیقاتی برنامه هایم را از این طریق تامین می کنم و اگر به نتیجه نرسیدم به کتاب ها رجوع می کنم.
او در همین زمینه خاطرنشان می کند: البته نمی توانم نگاه بدبینانه ای به این قضیه داشته باشم زیرا دنیا با سرعت بالایی در حال تحول است و حداقل از نسل امروز نمی توان پایبندی به شیوه های سنتی گذشته را انتظار داشت. وی می افزاید: به نظر من این که منابع مطالعاتی، اینترنت و کتاب های الکترونیکی باشد یا کتاب و نشریه، تفاوت چندانی ندارد، مهم این است که بتوانیم فرهنگ مطالعه و روزآمد بودن در کسب اطلاعات را در جامعه نهادینه کنیم و همواره آنلاین باشیم.
به جای دکور و مجسمه
واحدی اظهار داشت: اگر فرهنگ کتابخوانی از همان ابتدا در کانون توجه خانواده ها قرار گیرد و فرزندان، پدر و مادر را در ساعاتی در حال مطالعه ببینند و یا مثلا قسمتی از خانه به جای دکور بلور و کریستال و مجسمه به کتابخانه تبدیل شود، بچه ها نیز خواه‌ناخواه کتابخوان می شوند و با ادامه این روند در سال های دانش آموزی و دانشجویی از طریق همکاری و مشاوره معلمان و اساتید می توان به نتایج قابل توجهی دست یافت.
مجری و تهیه کننده برنامه «مستقیم آبادی» تاکید می کند: تبلیغ چهره به چهره را نیز نباید فراموش کنیم. اگر هر یک از ما همین کاری که الان شما انجام می دهید را الگو قرار دهیم و وقتی در محل کار، مدرسه، دانشگاه، مهمانی و... به هم می رسیم، سراغ آخرین و بهترین کتاب هایی که اخیرا خوانده ایم را از یکدیگر بگیریم و به هم مشاوره بدهیم، خود به خود این علاقمندی به وجود می آید و هر کس برای این که به قول امروزی ها، کم نیاورد تلاش می کند تا از قافله کتاب و کتابخوانی عقب نیفتد. مطمئن باشید این طرح بسیار ساده و بی هزینه در درازمدت به عادتی شیرین تبدیل می شود.
اشکال از فرستنده‌هاست
این مجری کرمانشاهی در ادامه، مخاطب شناسی را برگ بَرنده اهالی چاپ و نشر کتاب معرفی می کند و به خبرنگار ما می گوید: خیلی ها همواره فریاد وا اسفا سر می دهند که حوزه کتاب، چنین و چنان است، ناشر ضرر می دهد، کتاب ها با استقبال مواجه نمی شوند و... حال آن که این ها هنوز به درستی نمی دانند که بحث ما در توزیع و عرضه کتاب، خریدار نیست بلکه نویسنده و ناشر و توزیع‌کننده است. این یعنی دست اندرکاران نشر باید شامه تیزتری داشته باشند و با نیازسنجی دقیق و مخاطب شناسی بسیار قوی به تهیه و عرضه کتاب هایی متناسب با نیاز روز جامعه و مخاطب بپردازند. در غیر این صورت طبیعی است که آثار ارائه شده با اقبال کم تری مواجه می شوند و جایی هم برای گلایه و متهم کردن این و آن وجود ندارد.
وی توضیح می‌دهد: شاعری برای دل خودش اشعاری می سراید و سپس در قالب کتابی روانه بازار نشر می کند و غافل از این که اصلا نوع، قالب و محتوای شعرش نیاز مخاطب امروز نیست و نمی تواند ارتباط لازم را با جامعه برقرار کند؛ بعد عدم استقبال از کتابش را به اوضاع نابسامان کتاب و کتابخوانی ربط می دهد و به این تلقی که مردم ما اهل مطالعه نیستند دامن می زند!
واحدی که مدت هاست آرزوی انتشار خاطرات و تجربه سفرهایش در قالب سفرنامه را در ذهن می پروراند، اضافه می کند: البته این مساله را با عوام پسندی ساده اندیشانه و بازاری اشتباه نگیرید! اصلا منظورم این نیست که همیشه آن چه حداکثر مردم می پسندند درست و مناسب است بلکه می‌خواهم بگویم چون مخاطب اصلی این کالاهای فرهنگی، مردم هستند باید مسائل مهم و مورد نیاز جامعه را در قالبی مردم پسند و کارا، تولید و عرضه کرد.
انتخاب‌هایم اتفاقی است
اقبال واحدی همچنین درباره بیست و سومین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به خبرآنلاین گفت: نمایشگاه کتاب برای من هم فال است و هم تماشا. امیدوارم در زمان برگزاری نمایشگاه درسفر نباشم تا مثل سال های قبل در فضای ناب کتاب با بچه ها قدمی بزنیم و علاوه بر آشنایی با ناشران جدید به انتخاب کتاب های عرضه شده بپردازیم. وی افزود: البته علاوه بر نمایشگاه، برخی از دوستان نیز آخرین کتاب هایی که چاپ می شود را به عنوان هدیه برایم می فرستند و از شانس و اقبال خوبم معمولا از این طریق هم با تازه های نشر، آشنا می شوم وگرنه خودم به هیچ عنوان تابع جو و تب بازار کتاب نیستم و بسته به نیازهایم بیشتر انتخاب هایم اتفاقی است. شاید به همین دلیل هم باشد که گاهی از مطالعه برخی کتاب ها لذت نمی برم و نمی توانم تا آخر ادامه دهم.
شیما کریمی
